ပအို၀္းယဥ္ေက်းမႈ

၂၀၁၃ ခုႏွစ္၊ စက္တင္ဘာလ (၂) ရက္

 ႐ွမ္းျပည္နယ္ေတာင္ပိုင္း႐ွိ ပအို၀္းတိုင္းရင္းသားတို႕သည္ အနက္ သို႕မဟုတ္ နက္ျပာေရာင္ ၀တ္စံုကို အမ်ားဆံုး ၀တ္ဆင္ၾကသည္။ ေအာက္ျမန္မာျပည္႐ွိ ပအို၀္းတိုင္းရင္းသား တို႔မူကား ဗမာလူမ်ိဳး ကဲ့သုိ႔ ၀တ္ဆင္ၾကသည္က မ်ားေလသည္။ အနက္ေရာင္၊ နက္ျပာေရာင္ ၀တ္ဆင္ၾကျခင္းမွာ အနက္ေရာင္သည္ အပူကိုစုပ္ယူႏိုင္ျခင္း၊ ေအးေသာ ရာသီဥတုဒဏ္ကို ကာကြယ္ႏိုင္ျခင္း၊ ေပေရစြန္းထင္မႈ သက္သာျခင္း စသည့္ တို႕ေၾကာင့္ပင္ ျဖစ္သည္။ ထို႕ျပင္ ပအို၀္းတိုင္းရင္းသား တို႕သည္ အမ်ားအားျဖင့္ ျမင့္ေသာ ေတာင္ေပၚေဒသတြင္ ေနထိုင္ၾကသျဖင့္ အေအးဒဏ္ကို ကာကြယ္ႏိုင္ရန ္အတြက္ အနက္ေရာင္ ၀တ္စံုကို ၀တ္ဆင္ၾကျခင္း ျဖစ္၏။ အနက္ေရာင္ ၀တ္ဆင္ၾကသည့္ ပအုိ၀္းတိုင္းရင္းသား တို႔၏ မူပိုင္အေရာင္ပင္ ျဖစ္ေလသည္။
အနက္ေရာင္၊ နက္ျပာေရာင္ ၀တ္စံုကို ၀တ္ဆင္ရာတြင္ အဖိုးထိုက္တန္ေသာ သကၠလပ္မ်ားကို အထူးအေလးေပး ၀တ္ဆင္ၾက၏။ အမ်ိဳးသား၊ အမ်ိဳးသမီး ၀တ္တစ္စံုသည္ ယခုကာလ ေစ်းႏႈန္းအားျဖင့္ သံုးေသာင္းက်ပ္ခန္႕႐ွိေလသည္။ အနက္ေရာက္၊ နက္ျပာေရာင္၀တ္စံုကို ညီသာစြာ ၀တ္ဆင္ၾကသျဖင့္ ဂုဏ္တုဂုဏ္ၿပိဳင္ ကင္းသည္ကို ေတြ႕ရေပသည္။

အမ်ိဳးသား၀တ္စံု

အမ်ိဳးသားမ်ားသည္ ေဘာင္းဘီပြ၊ အေပၚအကႌ် (တိုက္ပံုအကႌ်) အနက္ေရာင္၊ နက္ျပာေရာင္ ၀တ္ဆင္ၿပီး အတြင္းတြင္ အျဖဴေရာင္႐ွပ္အကႌ်ကို ၀တ္ဆင္ၾကသည္။ ထိုင္းႏိုင္ငံႏွင့္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံမွ   လာေသာ ေခါင္းေပါင္း ေရာင္စံုကို ေပါင္းထားၾကၿပီး ပခံုးထက္တြင္ ေတာင္းပိုေခၚ လြယ္အိတ္ကို လြယ္ေလ့ ႐ွိသည္။

အမ်ိဳးသမီး၀တ္စံု

အမ်ိဳးသမီး၀တ္စံုမွာ အျခား တုိင္းရင္းသူမ်ားႏွင့္ မတူဘဲ ထူးျခားလ်က္႐ွိ၏။ ပအို၀္းတိုင္းရင္းသား တို႕သည္ အဖ၀ိဇၨာေဇာ္ဂ်ီ၊ အမိနဂါးမမွ ဆင္းသက္လာသည္ဟု ယံုၾကည္ ယူဆထားၾကသျဖင့္ အမ်ိဳးသမီး၏ ဆင္ယင္ထံုးဖဲြ႕ပံုသည္ နဂါးမႏွင့္ တူလွသည္ကို ေတြ႕ရေပသည္။
ပအို၀္းအမ်ိဳးသမီး ၀တ္စံုတြင္ ေခါင္းေပါင္းပု၀ါ အပါအ၀င္ အဂၤါငါးရပ္ ႐ွိသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ ၄င္းတို႕မွာ အနက္ သို႕မဟုတ္ နက္ျပာေရာင္ သင္တိုင္းအကႌ်၊ အကႌ်လက္႐ွည္၊ ထမီ၊ ေျခသလံုးပတ္၊ စသျဖင့္ အဆင့္ဆင့္ ၀တ္ဆင္ၾကသည္။ ေငြေၾကးတတ္ႏိုင္သူ တို႔က ေရႊဆံထိုးအခြၽန္ႏွင့္ အ၀ိုင္း ႏွစ္ခုလံုးျဖစ္ေစ၊ တစ္ခုတည္းျဖစ္ေစ ဆံထံုးတြင္ ထိုးစိုက္ အလွဆင္ ၾကသည္။ ဆံထိုးအခြၽန္သည္ ငွက္ေပ်ာဖူး ပံုသ႑ာန္႐ွိၿပီး၊ အ၀ိုင္းမွာ ကြမ္းသီးလံုး အရြယ္သ႑ာန္ ႐ွိေလသည္။ ဆံထိုးအခြၽန္သည္ နဂါးမ၏ မ်က္လံုးသဖြယ္ အျဖစ္လည္းေကာင္း ဆင္ယင္ၾကျခင္း ျဖစ္သည္။ ေရႊဆံထိုးကို ေရႊအနီေရာင္ တင္ထား၏။ ပအို၀္းအမ်ိဳးသမီး မ်ားသည္လည္း “ေတာင္းပို” ေခၚ လြယ္အိတ္ျဖစ္ေစ၊ “ေဖါ့” ေခၚ ပလိုင္းလံုးကို ျဖစ္ေစ လြယ္ေလ့႐ွိသည္။
ရွမ္းျပည္နယ္ေတာင္ပုိင္းတြင္ ေနထုိင္ၾကေသာ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသား တုိ႔သည္ မိမိတို႔၏ အနက္ေရာင္ ၀တ္စားဆင္ယင္မႈကို ခုံမင္ႏွစ္သက္စြာ ၀တ္ဆင္လ်က္ ရွိၾကသည္။ အထူးသျဖင့္ အလွဴပြဲမ်ား က်င္းပခ်ိန္တြင္ အနက္ေရာင္၊ နက္ျပာေရာင္ ၀တ္စုံမ်ားျဖင့္ စည္းလုံး ညီညြတ္စြာ ေတြ႕ရေပသည္။ ေအာက္ျမန္မာျပည္တြင္ ေနထုိင္ၾကေသာ ပအုိ၀္းတိုင္းရင္းသား မ်ားသည္ ရုိးရာ၀တ္စား ဆင္ယင္မႈ ၀တ္ဆင္မႈ နည္းသည္ကုိ ေတြ႕ရေပသည္။ တခ်ဳိ႕ အရပ္ေဒသမ်ားတြင္ ပအုိ၀္းဘာသာစကား ကုိပင္ ေျပာဆုိမႈ နည္းသည္ကုိ ေတြ႕ရသည္။ ယဥ္ေက်းမႈသည္ လူမ်ဳိးတစ္မ်ဳိး၏ အသက္ ျဖစ္သျဖင့္ မိမိတုိ႔လူမ်ဳိး၏ ယဥ္ေက်းမႈ မတိမ္ေကာ မေပ်ာက္ကြယ္ ေစရန္ မိမိတုိ႔ လူမ်ဳိး၏ ဘာသာစကားကုိ ေျပာဆုိျခင္းႏွင့္ ၀တ္စားဆင္ယင္မႈျဖင့္ ယဥ္ေက်းမႈကုိ ထိန္းသိမ္း ေစာင့္ေရွာက္ရန္ လုိအပ္ေပသည္။

လူဦးေရႏွင့္ပ်ံ႕ႏွံ႕ေနထုိင္ရာေဒသ

လြန္ခဲ့ေသာ အႏွစ္(၇၀)ေက်ာ္၊ ၁၉၃၁-ခုႏွစ္၊ သန္းေခါင္စာရင္းအရ ျမန္မာႏုိင္ငံအတြင္းရွိ ပအုိ၀္းလူဦးေရသည္ ၂၂၅၈၂၂ျဖစ္သည္ဟု သိရသည္။ ယခုအခါ (၁၃) သိန္းခန္႔ ရွိသည္ဟ ုသိရသည္။ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသား တုိ႔သည္ ျမန္မာႏုိင္ငံ အေရွ႕ဘက္ နယ္စပ္ေဒသ၊ ရွမ္းျပည္နယ္ေတာင္ပုိင္း၊ ကယားျပည္နယ္၊  ျမန္မာႏုိင္ငံ အလယ္ပုိင္း တုိ႔တြင္ ပ်ံ႕ႏွံ႕ ေနထုိင္လ်က္ ရွိၾကသည္။  ထုိင္း၊ ကေမၻာဒီးယား၊ ျမန္မာနယ္စပ္ တြင္လည္း ပ်ံ႕ႏွံ႔ေနထုိင္လ်က္ ရွိၾကသည္။
ရွမ္းျပည္နယ္ေတာင္ပုိင္းတြင္ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႔ အမ်ားဆုံး ေနထုိင္ေသာ ၿမဳိ႕နယ္မ်ားမွာ ေတာင္ႀကီး၊ ဆီဆုိင္၊ ပင္ေလာင္း၊ ဟုိပုံး၊ ကေလာ၊ လြိဳင္လင္၊ ပင္းတယ၊ နမ့္စန္၊ ေညာင္ေရႊ၊ ရြာငံ၊ ရပ္ေစာက္၊ ဖယ္ခုံ၊ ေမာက္မယ္၊ မုိင္းကုိင္၊ မုိင္းပန္၊ မုိးနဲ၊ လဲခ်ား စသည္တုိ႔ ျဖစ္ၾကသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ အလယ္ပုိင္းႏွင့္ ေအာက္ပုိင္းတြင္ ေတာင္ငူခရုိင္ ဇရပ္ႀကီးေဒသ၊ ပဲခူးခရုိင္၊ သထုံခရုိင္၊ ဖားအံ၊ ေကာ့ကရိတ္၊ စသည့္ ေဒသမ်ားတြင္လည္း အမ်ားဆုံး ပ်ံ႕ႏွံ႕ေနထုိင္လ်က္ ရွိၾကသည္။
ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသား တုိ႔သည္ ၿခံလုပ္ငန္းျဖင့္ အသက္ေမြး ၾကသျဖင့္ ေက်းရြာကုိ  တည္ေထာင္ရာတြင္ စုိက္ပ်ဳိးေရး အတြက္ ေျမၾသဇာ ေကာင္းမြန္သည့္ ေဒသကုိ အဓိက ထားၾကသည္။ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသား တုိ႔သည္ အိမ္ဆယ္လုံးခန္႔ ရွိလွ်င္ ရြာအျဖစ္ သတ္မွတ္ေလ့ ရွိၾက၏။ ရြာတစ္ရြာလွ်င္ ပ်မ္းမွ် အိမ္ငါးဆယ္မွ တစ္ရာအထိ ရွိၾကသည္။ ရြာပုံစံမွာ ရြာ၀ုိင္းမ်ား၏။
အိမ္ ေဆာက္လုပ္ရာတြင္ စီးပြားေရး အေျခအေနကုိ လုိက္၍ ၀ါး၊ သစ္သား၊ အဂၤေတအိမ္မ်ားကို ေဆာက္လုပ္ ေနထုိင္ၾကသည္။ လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရး ေကာင္းမြန္ေသာ ေဒသမ်ားတြင္ ၿမဳိ႕ႀကီးမ်ားသဖြယ္ တုိက္အိမ္မ်ားကုိ ေဆာက္လုပ္ ေနထုိင္ၾကသည္။ ဥပမာအားျဖင့္ ေအာင္ပန္း-လြိဳင္ေကာ္ကားလမ္း တစ္ေလွ်ာက္တြင္ ေတြ႕ႏုိင္ေပသည္။ (ပ်ံ႕ႏွံ႕ေနထုိင္ရာ ေဒသမ်ား၏အမည္မ်ားကုိ အျပည့္အစုံ မေဖာ္ျပ ေတာ့ဘဲ ခရုိင္အလုိက္ ေဖာ္ျပျခင္း ျဖစ္ပါသည္။)

အဓိက စုိက္ပ်ဳိးသီးႏွံႏွင့္ စီးပြားေရး

ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသား တုိ႔သည္ ၿခံလုပ္ငန္းျဖင့္ အသက္ေမြးၾကသျဖင့္ ၿခံစုိက္ပ်ဳိးေရးအတြက္ ေျမၾသဇာ ေကာင္းမြန္သည့္ ေဒသကုိ အဓိက ထားၾကသည္။ ေအာက္ျမန္မာျပည္တြင္ ေနထုိင္ၾကေသာ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသာ းတုိ႔သည္လည္း၊ လယ္ယာကုိင္းကြၽန္း၊ စပါးႏွင့္ရာဘာ စသည့္ ဥယ်ဥ္ၿခံမ်ားျဖင့္ အသက္ေမြးၾကသည္။
ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသား တုိ႔သည္ မိမိတုိ႔၏ စီးပြားေရးအတြက္ ေျမၾသဇာ၊ ေရရရွိမႈ၊ လမ္းပန္း ဆက္သြယ္ေရး တုိ႔ကုိ အဓိက ထားၾကသည္။ ေခ်ာင္းေရကုိ အထူးအဓိက ထားၾကသည္။ ရွမ္းျပည္နယ္ရွိ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသား တုိ႔သည္ ေရတြင္းတူး၍ သုံးစြဲျခင္း မရွိသေလာက္ ရွားသည္။ ရွမ္းျပည္နယ္ရွိ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသား တုိ႔သည္ သနပ္ဖက္၊ လက္ဖက္၊ အာလူး၊ ၾကက္သြန္ျဖဴ၊ စပါး၊ ဂ်ဳံ၊ ဂ်င္း၊ နႏြင္း၊ နာနတ္သီး၊ လိေမၼာ္သီး၊ ဂ်င္း၊ ပန္းႏွမ္း၊ ေျမပဲ၊ ဟင္းသီးဟင္းရြက္ သီးႏွံမ်ားကုိ စုိက္ပ်ဳိး အသက္ေမြးၾကသည္။
ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသား တုိ႔သည္ ၀န္ထမ္းျဖင့္ အသက္ေမြးသူမ်ား ရွားပါးလွသည္။ ေျမကုိ အရင္းအႏီွးျပဳ၍ ကာယလုပ္အားျဖင့္ မိမိတုိ႔ မိသားစု၏ စား၀တ္ေနေရး ဘ၀ကုိ ရည္တည္ၾကသည္။ ရွမ္းျပည္နယ္ေတာင္ပုိင္းတြင္ ေနထုိင္ၾကေသာ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသား မ်ားသည္ ၿခံလုပ္ငန္းကုိ အားသြန္ခြန္စုိက္ အလုပ္လုပ္ၾကသျဖင့္ အျခား တုိင္းရင္းသားမ်ားထက္ စီးပြားေရးဖြံ႕ၿဖဳိး ၾကသည္ကုိ ပအုိ၀္းေဒသကုိ ေရာက္ဖူးပါက သိႏုိင္ေပသည္။ ေခတ္မီ နည္းစနစ္မ်ားျဖင့္ စုိက္ပ်ဳိးထုတ္လုပ္ ႏုိင္ပါက စီးပြားေရး ပုိမုိ ဖြံ႕ၿဖဳိးတုိးတက္ လာႏုိင္ေပသည္။

ကိုးကား ။  ပအို၀္းအမ်ဳိးသားအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ (PNO) မွ ျပဳစု ထုတ္ေ၀ေသာ (၁၅) ႏွစ္ျပည့္  ၿငိမ္းခ်မ္းေရး                   အထိမ္းအမွတ္ “ျပည္ေထာင္စုထဲက  ပအို၀္း” စာအုပ္မွ ထုတ္ႏႈတ္ေဖၚျပသည္။