Wednesday, October 12, 2016

ေျမာက္အေမရိကတိုက္သမိုင္း

ေတာင္ႀကီး၊ ၂၀၁၆ ခုႏွစ္၊ ေအာက္တုိဘာလ (၁၂) ရက္


ယေန႕ေခတ္တြင္ စစ္ေရး၊ နိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရးတြင္အရွိန္အဟုန္ျဖင့္  တိုးတက္ႀကီးပြားလ်က္ ရွိသည့္အျပင္ ေခတ္မီနည္းစနစ္ကိုအသံုးျပဳ၍ အီလက္ထေရာနစ္ပညာ၊ တီထြင္ဆန္းသစ္မႈပညာတြင္  ကမာၻ႔ဦးေဆာင္သူ  အေနျဖင့္ ေနရာယူလ်က္ရွိေသာ တိုက္ႀကီးမ်ားတြင္ ေျမာက္အေမရိကတိုက္လည္း ပါ၀င္သည္။ ေျမာက္အေမရိကတိုက္ကို ေလ့လာရာတြင္ ထိုတိုက္ရွိ လူသားမ်ိဳးႏြယ္စု ဆင္းသက္အေျခခ်လာပုံ၊ နယ္ေျမသစ္ေတြ႔ရွိပုံနွင့္ ထိုတိုက္ရွိ နိုင္ငံမ်ား အေၾကာင္းကို ေလ့လာနိုင္သည္။
ေျမာက္အေမရိကတိုက္သည္ ကမာၻ၏ ေျမာက္ဘက္ျခမ္းႏွင့္ အေနာက္ဘက္ျခမ္းတြင္ တည္ရွိသည္။ ဧရိယာစတုရန္းမိုင္ (သန္းေပါင္း-၉.၅၄)ခန္႔ရွိသည္။ ေျမာက္မွေတာင္သို႔ မိုင္ေပါင္း (၆၀၀၀) ခန္႔ရွည္လ်ားၿပီး အေရွ႕ဘက္ နယူးေဖာင္လင္ကၽြန္းမွ အေနာက္ဘက္ ဗင္ကူဗာကၽြန္းသို႕မိုင္ေပါင္း (၃၀၀၀) ခန္႔ရွည္လ်ား သည္။ ေျမာက္ဘက္တြင္က်ယ္၍ ေတာင္ဘက္သို႔ ခၽြန္ထြက္ေနေသာေၾကာင့္ ႀတိဂံပုံသ႑ာန္ ႏွင့္ တူေနသည္။ ကမာၻ႕ေျမမ်က္နွာျပင္စုစုေပါင္း၏ (၁၆.၅) ရာခိုင္နႈန္းခန္႔ရွိသည္။
ေျမာက္အေမရိကတိုက္နွင့္ နယ္နိမိတ္ခ်င္းထိစပ္ေနေသာ ကၽြန္းမ်ားမွာ ေျမာက္ဘက္တြင္ အာတိတ္ သမုဒၵရာ၊ အေရွ႕ဘက္တြင္ အတၱလႏၱိတ္သမုဒၵရာ၊ ေတာင္ဘက္တြင္ ပစိဖိတ္သမုဒၵရာႏွင့္ အေရွ႕ ေတာင္ဘက္တြင္ ေတာင္အေမရိကနွင့္ ကဲရစ္ဘလ္(ေခၚ) အေနာက္အိႏၵိယပင္လယ္တို႔ႏွင့္ ထိစပ္ေနသည္။ ကမာၻ႕တိုက္ႀကီးမ်ားအနက္ အာရွတိုက္နွင့္ အာဖရိကတိုက္ၿပီးလွ်င္ ေျမာက္အေမရိက တိုက္သည္  တတိယအႀကီးဆုံးတိုက္ျဖစ္သည္။
အေမရိကတိုက္မ်ားနွင့္ ၎တို႔အနီးရွိကၽြန္းမ်ားကို ကမာၻသစ္ဟု ေခၚဆိုၾကသည္။ ကမာၻသစ္ကို ဦးစြာေတြ႕ရွိသူမွာ အိႏၵိယေရေၾကာင္းလမ္းျဖင့္ စြန္႔စားသူ ခရစ္(စ္)တိုဖာ-ကိုလံဘတ္ ပင္ျဖစ္သည္ဟု သိပၸံပညာရွင္မ်ားကဆိုၾကသည္။  ၁၄၉၄-ခုနွစ္မွ ၁၅၀၂-ခုနွစ္တြင္ ကိုလံဘတ္၏ ႀကိဳးပမ္းမႈေႀကာင့္ ဥေရာပ တိုက္သားႏွင့္ အေနာက္ဘက္ကမ္းရွိ လူမ်ိဳးမ်ားျဖစ္သည့္ ၿဗိတိသွ်၊ ျပင္သစ္ႏွင့္ စပိန္လူမ်ိဳးတို႔သည္ ကမာၻသစ္ဟုေခၚေသာ ေျမာက္အေမရိကတိုက္ကုန္းေျမကို နယ္ေျမသစ္ရရန္ အလုအယက္ႀကိဳးပမ္းလာ ၾကသည္။
ေျမာက္အေမရိကတိုက္ကို ဘာလင္ကုန္းျပင္ျမင့္မွ စတင္လာေရာက္ေနထိုင္ေသာအခ်ိန္တြင္ ေရခဲေခတ္ဟူ၍လည္းေကာင္း၊ လြန္ခဲ့ေသာနွစ္ေပါင္း(၁၀၀၀၀)ခန္႔တြင္  ပဲလီအို (Paleo) အိႏၵိယလူမ်ိဳးမွ အေျခခ်ေနထိုင္ရာတြင္ ေရွးက်ေသာမီစို(Meso) အႏၵိယေခတ္ဟူ၍လည္းေကာင္း၊ (၆)ရာစုမွ (၁၃)ရာစုတြင္ ပထမတန္းစားအျဖစ္ (ဂႏာၱ၀င္)ေျမာက္ေသာကာလကို ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေသာေခတ္ဟူ၍လည္းေကာင္း၊ နယ္ေျမသစ္ရွာေဖြသူကို လံဘတ္ေရာက္ရွိလာၿပီး ဥေရာပတိုက္သားမ်ား အေျခခ်ေနထိုင္လာေသာ ကာလကို အေစာပိုင္း ေခတ္သစ္နွင့္ ယေန႕တုိးတက္ေနေသာ (Modern) ေခတ္ဟူ၍  ေခတ္အဆက္ဆက္ ျဖစ္တည္ေခၚဆိုလာၾကသည္။
ယေန႕ေျမာက္အေမရိကတိုက္တြင္ နိုင္ငံေပါင္း (၂၃)နိုင္ငံျဖင့္ ဖြဲ႕စည္းတည္ေဆာက္ထားသည္။ လူဦးေရမွာသန္းေပါင္း (၅၆၅၀)ခန္႕ရွိၿပီး ကမာၻ႔လူဦးေရအမ်ားဆုံးတိုက္၏ အဆင့္(၄)တြင္ တည္ရွိသည္။ ေျမာက္အေမရိကတိုက္အတြင္းရွိလူဦးေရအမ်ားဆုံးနိုင္ငံမွာ အေမရိကန္နိုင္ငံ သန္းေပါင္း(၃၁၈.၃) သန္းေက်ာ္ခန္႕ျဖစ္ၿပီး ဒုတိယအမ်ားဆုံးမွာ မကၠဆီကိုနိုင္ငံ သန္းေပါင္း (၁၁၂.၂)၊ တတိယအၾကီးဆုံးမွာ ကေနဒါနိုင္ငံ သန္းေပါင္း(၃၂.၆)ခန္႔ျဖစ္သည္။ ေျမာက္အေမရိကတိုက္၏ အႀကီးဆုံးၿမိဳ႕ျပမ်ားမွာ မကၠဆီကို၊ နယူးေယာက္၊ ေလာ့အိန္ဂ်ယ္လိနွင့္ ခ်ီကာကို ၿမိဳ႕တို႕ျဖစ္သည္။
ေျမာက္အေမရိကတိုက္မ်ားတြင္ ဥေရာပတိုက္သားမ်ားမ၀င္ေရာက္မီကပင္ တိုင္းရင္းသားမ်ားျဖစ္ေသာ အက္စကီးမိုးႏွင့္ ရက္အင္းဒီးယန္းလူမ်ိဳးမ်ားရွိခဲ့ေသာ္လည္း အမ်ားစုမွာ ဥေရာပတိုက္မွ လာေရာက္ အေျခခ်ေနထိုင္သူမ်ားမွ ဆင္းသက္သူက ပိုမ်ားေသာေၾကာင့္ ထိုတိုက္ရွိတိုင္းရင္းသားတို႔၏ ထုံးစံဓေလ့၊ အယူ၀ါဒ၊ ေပါင္းသင္းဆက္ဆံေရးႏွင့္ ယဥ္ေက်းမႈတို႔သည္ တေျဖးေျဖးေမွးမိွန္လာၿပီး ဥေရာပတိုက္သား တို႔၏ ေရႊ႕ေျပာင္းတည္ေထာင္ေသာ ပတ္၀န္းက်င္ေဒသÅရအေျခအေနမ်ားအေလ်ာက္ ျပဳျပင္ဖန္တီးခဲ့ ေသာ ယဥ္ေက်းမႈသာ ထြန္းကားလာခဲ့သည္။
လက္ရွိတိုးတက္ေနေသာေခတ္တြင္ ေျမာက္အေမရိကတိုက္၏ ယဥ္ေက်းမႈကို ကေနဒါနိုင္ငံနွင့္ အေမရိကန္နိုင္ငံတြင္ ေရွးဦးဆံုး၀င္ေရာက္လာေသာ ၿဗိတိသွ်လူမ်ိဳးတို႔၏ ယဥ္ေက်းမႈကလြမ္းမိုးထားသည္။ ၎နိုင္ငံသည္ အဂၤလိပ္ဘာသာစကားျဖင့္ အျပန္အလွန္ေျပာဆိုဆက္ဆံၾကသည္။ ကရင္းလန္နိုင္ငံတြင္္ ကေနဒါနိုင္ငံရွိ တိုင္းရင္းသားမ်ားနွင့္ ေနွာဒစ္လူမ်ိဳးတို႔၏ ယဥ္ေက်းမႈဓေလ့မ်ားကို ေတြ႕ရေသာ္လည္း ဒိန္းမတ္က ထိုကၽြန္းကို ရာစုနွစ္မ်ားစြာ နယ္ခ်ဲ႕အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ဖူးေသာေၾကာင့္ ထိုကၽြန္း၏ ယဥ္ေက်းမႈ ဓေလ့အမ်ားစုကို ဒိန္းမတ္ယဥ္ေက်းမႈက လြမ္းမိုးထားသည္။ ကိုးကြယ္ေသာ ဘာသာမွာ အမ်ားစုသည္ ခရစ္ယာန္မ်ားျဖစ္ၿပီး ရိုမန္ကက္္သလစ္၊ ဟိႏၵဴ၊ အစၥလာမ္၊ ဂ်ေမးကား (အီသီယိုးပီးယားလူမ်ိဳး)နွင့္ အျခားလူမ်ိဳးစုငယ္မ်ားမွာ မိမိတို႔မိရုိးဖလာအရ ကိုးကြယ္ယုံၾကည္ေသာ ဘာသာမ်ားျဖစ္ၾကသည္။ ဗုဒၶ ဘာသာ၀င္ဦးေရသည္ ကယ္လီဖိုးနီးယားေတာင္ပိုင္းတြင္ေတြ႕ရ၍ သန္းေပါင္း (၁.၂) ဦးခန္႔ရွိသည္။
ေျမာက္အေမရိကတိုက္ရွိ နိုင္ငံအခ်ိဳ႕၏စီးပြားေရးသည္ ကမာၻ႔စီးပြားေရးေအာင္ျမင္ဆံုးTop Ten နိုင္ငံမ်ားတြင္ ပါ၀င္သည္။ အထူးသျဖင့္ အေမရိကန္၊ ကေနဒါ၊ မကၠဆီကိုနိုင္ငံသည္ ၂၀၁၄-ခုနွစ္ စစ္တမ္းအရ စီးပြားေရးလုပ္ေဆာင္ရာü နည္းပညာကို အေျခခံ၍ ၀န္ေဆာင္မႈလုပ္ငန္း လုပ္ေဆာင္ရာတြင္  (၇၆.၇)ရာခိုင္နႈန္း၊ ကုန္ထုတ္လုပ္ငန္းတြင္ (၂၂.၂)ရာခိုင္နႈန္း၊ စိုက္ပ်ိဳးေရးတြင္ (၁.၂)ရာခိုင္နႈန္းျဖင့္ နိုင္ငံ၏ ၀င္ေငြကို ရွာေဖြနိုင္ခဲ့သည္။
ေျမာက္အေမရိကတိုက္သည္ သမိုင္းအစဥ္အလာတစ္ေလွ်ာက္တြင္ အျခားတိုက္သားမ်ားမွ လာေရာက္ ေရာေနွာအေျခခ်ေနထိုင္ၾကေသာ လူမ်ိဳးမ်ားျဖစ္ေသာ္လည္း စီးပြားေရးလုပ္ငန္း လုပ္ေဆာင္ရာ တြင္ ေခတ္မီဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေသာ နည္းပညာမ်ားျဖင့္ တီထြင္စမ္းသပ္လိုေသာ ရည္ရြယ္ခ်က္ရွိျခင္း၊  စုေပါင္းႀကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္မႈရွိျခင္းေၾကာင့္ ကမာၻတြင္ ဘက္ေပါင္းစုံတိုးတက္ေနသည္ကို ေတြ႔ျမင္ေနရ သည္ျဖစ္ေၾကာင္း စာဖတ္ပရိတ္သတ္မ်ား သိရွိႏိုင္ေစရန္ ျပန္လည္ မွ်ေ၀ ေပးလိုက္ရပါသည္။

ကိုးကားခ်က္။ ။ History of North American Wikipedia
https//en.wikipedia.org/wiki မွ ဘာသာျပန္ဆိုထားပါသည္။

နန္ခမ္းေကာင္
ခြန္ျဖားဗြာခမ္း



Powered by Blogger.