ပဋိညာဥ္ဆုိသည္မွာသေဘာတူညီခ်က္အေပၚအေျခခံ၍ ေပၚေပါက္လာျခင္းျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္လည္း ပဋိညာဥ္တုိင္းသည္ သေဘာတူညီခ်က္မ်ားျဖစ္ၾကေသာ္လည္း သေဘာတူညီခ်က္တုိင္းသည္ ပဋိညာဥ္ မျဖစ္ေပ။ စည္းကမ္းခ်က္ဥပေဒအရ အတည္ျပဳႏုိင္ေသာ သေဘာတူညီခ်က္မ်ားသာလွ်င္ ပဋိညာဥ္ ျဖစ္လာသည္။
ပဋိညာဥ္ျပဳပုိင္ခြင့္အရအရည္အခ်င္း ရွိသူတုိ႔က ဥပေဒႏွင့္ညီေသာအဖိုးစားနားအလို႔ငွာဥပေဒႏွင့္ ညီေသာ ရည္ရြယ္ခ်က္ျဖင့္လြတ္လပ္ေသာ သေဘာဆႏၵအရ ျပဳလုပ္ေသာသေဘာတူညီခ်က္အားလုံးသည္ ပ်က္ျပယ္ ေၾကာင္း အတိအလင္း ေၾကျငာထားျခင္းခံရသည္မဟုတ္လွ်င္ ပဋိညာဥ္ေျမာက္သည္။ ၎အျပင္ တည္ဆဲဥပေဒတစ္ခုခုက ပဋိညာဥ္ကိုစာျဖင့္ ေရးသားရမည္။ သက္ေသမ်ားေရွ႕တြင္ခ်ဳပ္ဆိုၿပီး မွတ္ပုံတင္ ရမည္ဟုျပဌာန္းထားလွ်င္ ယင္းျပဌာန္းခ်က္ႏွင့္အညီ ျပဳလုပ္ရမည္ျဖစ္သည္။
တရား၀င္ပဋိညာဥ္ ေျမာက္ရန္ပဋိညာဥ္အက္ဥပေဒပုဒ္မ(၁၀)တြင္ ေအာက္ပါအတိုင္းျပဌာန္းထားသည္။ သုိ႔ျဖစ္၍တရား၀င္ ပဋိညာဥ္ေျမာက္ရန္မွာ ပထမဆင့္အေနျဖင့္ သေဘာတူညီခ်က္ရွိရန္လုိအပ္သည္။ သေဘာတူညီခ်က္တစ္ရပ္ေပၚေပါက္ေစရန္ အေျခခံလိုအပ္ခ်က္ႀကီး(၂)ရပ္မွာ ကမ္းလွမ္းခ်က္ႏွင့္ လက္ခံ ခ်က္ရွိျခင္း၊ အဖိုးစားနားရွိျခင္း တုိ႔ပင္ျဖစ္သည္။
(၁) ကမ္းလွမ္းခ်က္ႏွင့္လက္ခံျခင္း။
ပဋိညာဥ္တစ္ခု၏အေျခခံသည္ ကမ္းလွမ္းခ်က္ႏွင့္လက္ခံခ်က္တုိ႔ျဖစ္ၾကသည္။ တစ္စုံတစ္ေယာက္က ကမ္းလွမ္းသည္ကိုတစ္ဖက္မွကမ္းလွမ္းခံရသူက လက္ခံလုိက္ပါက ကတိျဖစ္ ပါသည္။
(၂) အဖိုးစားနား
အဖိုးစားနားပါေသာကတိမွသာလွ်င္ သေဘာတူညီခ်က္ျဖစ္လာသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ သေဘာ တူညီခ်က္ ျဖစ္ေစရန္အဖိုးစားနားသည္မရွိမျဖစ္ လုိအပ္သည္။ အဖုိးစားနားမပါေသာ သေဘာတူညီခ်က္သည္ ပ်က္ျပယ္သည္။
(၃) ပဋိညာဥ္ျပဳပုိင္ခြင့္အရည္အခ်င္း
ကမ္းလွမ္းခ်က္လက္ခံခ်က္ႏွင့္ အဖိုးစားနားတုိ႔ပါရွိေသာေၾကာင့္ သေဘာတူညီခ်က္ဟူ၍ ျဖစ္လာၿပီး ေနာက္ပိုင္းတြင္ ပုဒ္မ(၁၀)အရ၊ တရား၀င္ပဋိညာဥ္ေျမာက္ေရးအတြက္ပထမဆုံး လုိအပ္ခ်က္မွာ ပဋိညာဥ္ျပဳပိုင္ခြင့္ အရည္အခ်င္းရွိသူတို႔က ယင္းသေဘာတူညီခ်က္ကို ျပဳလုပ္ျခင္း ပင္ျဖစ္သည္။ ပဋိညာဥ္ တစ္ခုကို လူပုဂၢဳိလ္တစ္ဦးတည္းႏွင့္ျပဳလုပ္၍မရႏုိင္ေခ်။ ပဋိညာဥ္ျပဳသူ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္တို႔ရွိၾကသည္။ ပဋိညာဥ္ျပဳသူစုႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္စလုံးသည္ ပဋိညာဥ္ျပဳပုိင္ခြင့္ အရည္အခ်င္း ရွိရန္လုိအပ္သည္။
ပဋိညာဥ္ျပဳပုိင္ခြင့္အရည္အခ်င္းဆုိသည္မွာ ေအာက္ပါအခ်က္(၃) ရပ္ျဖစ္သည္ -
(က) မိမိႏွင့္သက္ဆုိင္ေသာဥပေဒအရ အရြယ္ေရာက္ၿပီး သူျဖစ္ရမည္(ပဋိညာဥ္အက္ဥပေဒ ပုဒ္မ ၁၁)
ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ ေနထုိင္သူမ်ားအတြက္ “ အရြယ္ေရာက္ျခင္း အက္ဥပေဒ ” ပုဒ္မ (၃) အရ အသက္(၁၈)ႏွစ္ ျပည့္လွ်င္အရြယ္ေရာက္သည္။ သို႔ေသာ္တရားရုံးက ခန္႔ထားေသာအုပ္ထိန္းသူ ရွိပါကအသက္ (၂၁)ႏွစ္ျပည့္မွ အရြယ္ေရာက္သည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္သာမန္အားျဖင့္ အသက္(၁၈)ႏွစ္ျပည့္သူသာလွ်င္ အရြယ္ေရာက္သူျဖစ္ၿပီး ပဋိညာဥ္ျပဳပိုင္ခြင့္ အရည္အခ်င္း ရွိသည္။
(ခ) စိတ္ေပါ့သြပ္သူ မျဖစ္ေစရ (ပုဒ္မ - ၁၂)
ပဋိညာဥ္ျပဳေသာအခိ်န္တြင္ ၎ပဋိညာဥ္ကုိနားလည္ႏုိင္စြမ္းရွိသည့္အျပင္ပဋိညာဥ္သည္ မိမိအေပၚ မည္သို႔အက်ဳိးသက္ေရာက္မည္ကို စဥ္းစားဆင္ျခင္ႏုိင္စြမ္းရွိလွ်င္ ထိုသူသည္ ပဋိညာဥ္ျပဳလုပ္ရန္ စိတ္ေပါ့သြပ္ျခင္း မရွိသူျဖစ္သည္။
ထို႔ေၾကာင့္ သူရူးတစ္ေယာက္သည္သာမန္အားျဖင့္တရား၀င္ ပဋိညာဥ္ျပဳႏိုင္စြမ္းမရွိ၊ သို႔ရာတြင္ ရူးေန ေသာ္လည္း တစ္ခါတစ္ရံ စိတ္တည္ၿငိမ္ေနတတ္သူျဖစ္လွ်င္ စိတ္တည္ၿငိမ္ေနခိ်န္တြင္ ပဋိညာဥ္ ျပဳလုပ္ႏုိင္သည္။
(ဂ) မိမိႏွင့္သက္ဆိုင္ေသာ ဥပေဒအရပဋိညာဥ္ျပဳပိုင္ခြင့္အရည္အခ်င္း ပ်က္ယြင္းသူမျဖစ္ေစရန္၊
ပဋိညာဥ္အက္ဥပေဒအျပင္အျခား ဥပေဒတစ္စုံတစ္ရာက ပဋိညာဥ္ျပဳႏုိင္ခြင့္မရွိဟု တားျမစ္ထား သူသည္ ပဋိညာဥ္ျပဳပိုင္ခြင့္အရည္အခ်င္းပ်က္ယြင္းသူပင္ျဖစ္သည္။ ဥပမာ-တရားရုံးမွ လူမြဲအျဖစ္ အမိန္႔ခ်ထားျခင္းခံရသူမ်ား၊ ရန္သူ၊ ႏုိင္ငံျခားသား မ်ားစသည္တုိ႔ျဖစ္သည္။
(၄) ဥပေဒႏွင့္ညီေသာအဖိုးစားနား၊ ဥပေဒႏွင့္ညီေသာ ရည္ရြယ္ခ်က္။
သေဘာတူညီခ်က္တစ္ခုသည္အဖိုးစားနားမပါရွိပါက ပ်က္ျပယ္သည္။ သေဘာတူညီခ်က္ တစ္ရပ္ တြင္အဖိုးစားနား ပါရွိရန္လုိအပ္သည္သာမက ယင္းအဖုိးစားနားသည္ ဥပေဒႏွင့္ညီညြတ္ ရန္လုိသည္။
သေဘာတူညီခ်က္တစ္စုံတြင္ပါရွိေသာအဖိုးစားနား သို႔မဟုတ္ ရည္ရြယ္ခ်က္သည္ ေအာက္ပါအခ်က္ မ်ားႏွင့္ ကင္းလြတ္လွ်င္ဥပေဒႏွင့္ညီညြတ္သည္ (ပုဒ္မ ၂၃)
(က) တရားဥပေဒက တားျမစ္ထားေသာအဖိုးစားနား
(ခ) တရားဥပေဒက တားျမစ္ထားေသာ္လည္း ယင္းအဖိုးစားနားကို ခြင့္ျပဳမည္ဆိုပါက တရားဥပေဒ၏ ျပဌာန္းခ်က္၊ ရည္ရြယ္ခ်က္မ်ားကို ပ်က္ျပားရာေရာက္ေစျခင္း။
(ဂ) လိမ္လည္လွည့္ဖ်ားရာေရာက္ေစျခင္း၊
(ဃ) လူတစ္ဦးတစ္ေယာက္၏ ခႏၶာ သို႔မဟုတ္ ပစၥည္းကုိ ထိခိုက္နစ္နာေစျခင္း။
(င) လူက်င့္၀တ္သိကၡာပ်က္ျပားေစျခင္း သို႔မဟုတ္ အမ်ားျပည္သူအက်ဳိးအတြက္က်င့္သုံးေသာမူ ႏွင့္ဆန္႔က်င္ျခင္း။
(၅) လြတ္လပ္ေသာဆႏၵ
တရား၀င္ပဋိညာဥ္ေျမာက္ရန္ ပဋိညာဥ္ျပဳသူတို႔သည္ မိမိတို႔၏သေဘာဆႏၵကုိလြတ္လပ္စြာ ေပးရန္လိုသည္။ ေအာက္ပါအခ်က္မ်ားမွ ကင္းလြတ္လွ်င္လြတ္လပ္ေသာသေဘာဆႏၵရွိသည္ဟု ဆုိႏုိင္သည္။ (ပုဒ္မ - ၁၄)
(က) အႏိုင္အထက္ျပဳျခင္း
(ခ) မေလ်ာ္ၾသဇာလႊမ္းမိုးျခင္း
(ဂ) လိမ္လည္ျခင္း
(ဃ) အလြဲေဖာ္ျပျခင္း
(င) မွားယြင္းျခင္း
(၆) ပ်က္ျပယ္သည္ဟုအတိအလင္း ေၾကျငာထားေသာသေဘာတူညီခ်က္မျဖစ္ေစရ၊ ပ်က္ျပယ္ေသာ သေဘာတူညီခ်က္ဆိုသည္မွာ တရားဥပေဒအရအတည္မျပဳႏိုင္ေသာ သေဘာတူညီခ်က္ကို ဆိုလိုပါ သည္။ လုံး၀အာနိသင္မရွိေသာသေဘာတူညီခ်က္မ်ဳိးျဖစ္သည္။ ယင္းသေဘာတူညီခ်က္အရ မည္သူ႔တြင္ မွ်ရပိုင္ခြင့္လည္း မရွိ၊ တာ၀န္လည္းမရွိေပ၊ ပဋိညာဥ္အက္ဥပေဒတြင္ ပ်က္ျပယ္သည္ ဟု အတိအလင္း ေဖာ္ျပထားေသာ သေဘာတူညီခ်က္အမ်ားအျပားရွိသည္။ ဥပမာ - အဖိုးစားနား မပါေသာ သေဘာတူညီ ခ်က္မ်ား၊ လက္ထပ္ထိန္းျမားျခင္းကိုတားျမစ္ေသာသေဘာတူညီခ်က္မ်ား၊ ေလာင္းကစားေသာနည္း ျဖင့္ျပဳလုပ္ေသာသေဘာတူညီခ်က္မ်ား စသည္တုိ႔ျဖစ္ၾကသည္။
(၇) စာျဖင့္ေရးသားျခင္းသက္ေသမ်ားေရွ႕တြင္ ခ်ဳပ္ဆိုၿပီး မွတ္ပုံတင္ျခင္း။ ပဋိညာဥ္အက္ဥပေဒအရ တရား၀င္ပဋိညာဥ္ေျမာက္ရန္လုိအပ္ခ်က္မွာ အထက္ပါ(၆) ခ်က္သာျဖစ္သည္။
ယခုေနာက္ဆုံးအခ်က္မ်ားပုဒ္မ (၁၀) ဒုတိယပုိဒ္အရအျခားတည္ဆဲဥပေဒတစ္ခုခုတြင္ တစ္စုံတစ္ ရာေသာ ပဋိညာဥ္အမ်ဳိးအစားအတြက္ သီးျခားျပဌာန္းထားျခင္းရွိမွသာ လိုက္နာရမည့္လိုအပ္ခ်က္ ျဖစ္သည္။
ဥပမာစာခ်ဳပ္စာတမ္း မွတ္ပုံတင္အက္ဥပေဒအရ - မေရႊ႕မေျပာင္းႏိုင္ေသာပစၥည္း တန္ဖိုးသည္ (၁၀၀)က်ပ္ထက္ပိုလွ်င္ မွတ္ပုံတင္ရမည္ဟု ျပဌာန္းထားျခင္းမ်ဳိးကို ဆိုလိုသည္။
အထက္ေဖာ္ျပပါအခ်က္မ်ားသည္ တရား၀င္ပဋိညာဥ္ ေျမစုိက္ရန္လုိအပ္ခ်က္မ်ား ျဖစ္သည္။ ပဋိညာဥ္ သေဘာတူစာခ်ဳပ္စာတမ္းမ်ားကို ျပဳလုပ္ေဆာင္ရြက္ရာတြင္လည္း ဥပေဒကြ်မ္းက်င္သည့္ ဥပေဒပညာရွင္ မ်ားျဖင့္သာ နည္းလမ္းတက် ေဆာင္ရြက္သင့္ေပသည္။ သုိ႔မွသာ မလိုလားအပ္ေသာ အျငင္းပြားမႈမ်ားမွ ကင္းေ၀းႏုိင္မည္ျဖစ္ပါေၾကာင္း ဥပေဒပညာဗဟုသုတကို ျဖန္႔ေ၀လိုက္ရပါ သည္။
ခြန္ထိြဳင္; (ေ၀င္,နယ္;သီ;သဲင္;)
က်မ္းကိုး - ပဋိညာဥ္အက္ဥပေဒ
Like On Facebook
Follow On Twitter
Subscribe On RSS